Een energiecollectief

Sta je op het punt om over te stappen van energieleverancier, bijvoorbeeld omdat je niet tevreden bent over je huidige leverancier of omdat je wil besparen op je energiekosten? Dan kan een energiecollectief een goede optie zijn. Je koopt dan met meerdere mensen samen energie in en kunt daardoor flink besparen op je energiekosten.  

---

Wat is een energiecollectief?

Wanneer je als grote groep mensen samen energie inkoopt, wordt dat een energiecollectief of collectieve inkoop energie genoemd. Je schrijft je als consument in voor een energiecollectief. Dat kan bij verschillende organisaties. Nemen er genoeg mensen deel aan zo’n energiecollectief? Dan organiseert de organisatie een energieveiling voor energieleveranciers.

Energieleveranciers die willen deelnemen bieden tijdens zo’n energieveiling tegen elkaar onder voor het beste en goedkoopste contract. De energieleverancier met het beste bod wint de veiling. Voor energieleveranciers was het vroeger aantrekkelijk om op zo’n energieveiling een goed bod uit te brengen, omdat het bij winst aannemelijk was dat er in één keer een grote groep mensen overstapte. Voor consumenten kon deelname aan een energiecollectief voordelig zijn, omdat zij na een energieveiling een energiecontract konden afsluiten met scherpe stroom- en gastarieven. 

Energieveiling organiseren anno 2024

Verschillende organisaties, zoals Vereniging Eigen Huis of de Consumentenbond, organiseren een energieveiling. Op zo’n veiling bieden energieleveranciers tegen elkaar onder voor verschillende energiecontracten. Vaak zijn dat vaste energiecontracten.

Maar sinds (de energiecrisis) eind 2021, willen energieleveranciers geen grote groepen nieuwe klanten werven. Althans, de leveranciers willen kunnen bijsturen op het aanbod. Ze willen de inkooprisico’s overzien en beheersen. Dat kan lastig met een energiecollectief, omdat de energieleveranciers gedurende een lange tijd een scherp aanbod moet aanbieden aan een grote groep mensen. Dit past niet in de huidige energiemarkt die beweeglijk is met producten die vaak snel uitverkocht raken (op=op). Er komt dan weer een nieuw product met een andere prijs. 

Hoewel er in de basis niets mis is met energiecollectieven, lijkt het animo van energieleveranciers er niet meer te zijn. Dat komt door de huidige energiemarkt en de risico’s die een energiecollectief daardoor met zich meebrengt. De afgelopen 2 jaren zijn er dan ook nauwelijks grote of succesvolle energiecollectieven meer geweest. Zo gaf de Consumentenbond op 26 juni 2023 nog aan dat zij helaas geen aanbod had.  

Tot 2022 deed Pricewise in samenwerking met grote buitenlandse organisaties veel energiecollectieven, met name in andere EU-landen. Pricewise deed dit vanwege haar expertise van de energiemarkt en het platform waarmee energieprijzen worden berekend en mensen makkelijk kunnen overstappen. 

Geld verdienen aan een energiecollectief

De organisaties die energiecollectieven organiseerden verdienden hier geld aan. Dit kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld doordat je als consument een betaald (proef)lidmaatschap moet afsluiten om deel te mogen nemen aan het energiecollectief. Bijna altijd vragen de organisaties ook een commissie aan de energieleveranciers per overgestapte deelnemer van het collectief. Als consument moet je dus goed kijken of de lidmaatschapskosten lager liggen dan de kosten die je uiteindelijk bespaart als je overstapt.  

Als energieleverancier meedoen aan een energieveiling 

Alle leveranciers die voldoen aan de eisen van de organisatie die de energieveiling organiseert, mogen aan deze veiling meedoen. In veel gevallen moeten energieleveranciers een vaste prijs kunnen aanbieden voor de duur van het contract en moeten ze een leveringsvergunning hebben van de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Is een energieleverancier failliet of verwacht de ACM dat een energieleverancier in financiële problemen gaat komen? Dan wordt de vergunning ingetrokken en kunnen leveranciers niet meedoen aan een energieveiling.

In veel gevallen moeten energieleveranciers ook groene elektriciteit leveren en moeten ze aantonen dat ze de grote groep mensen die overstapt kunnen helpen. Voldoen ze aan deze eisen? Dan kunnen de leveranciers meedoen aan een energieveiling. Dat veel energieleveranciers meedoen is natuurlijk van belang voor het succes van de energieveiling. Zonder leveranciers en competitie in de veiling komt er geen (scherp) bod, zelfs al zijn er veel consumenten die aan het collectief deelnemen.  

Het verloop van een energieveiling  

Tijdens een energieveiling bieden energieleveranciers tegen elkaar onder voor het laagste bod. Dit bod wordt meestal uitgebracht op basis van een totale jaarprijs. Er wordt geboden op verschillende soorten energiecontracten, bijvoorbeeld variabele contracten of vaste contracten. Per contract is er één winnaar. Dit is de energieleverancier met het laagste bod, waar andere leveranciers niet meer onder bieden. Dit bod wordt vervolgens aangeboden aan de consumenten die zich hebben ingeschreven voor het energiecollectief.  

Het kan zijn dat organisaties een minimumprijs hebben bepaald voor energieleveranciers. De veiling begint dan met een startbod. Leveranciers die deelnemen aan de energieveiling, moeten bereid zijn dit startbod te bieden. In de volgende ronde bieden de leveranciers hun beste bod, waarna vervolgens het laagste bod de veiling wint. Niet alle organisaties werken met een bodem- of minimumprijs.  

Als consument inschrijven voor een energiecollectief  

Wil jij een contract afsluiten voor gas of elektriciteit via een collectief? Iedere consument kan zich inschrijven als deelnemer aan een energiecollectief bij een organisatie die energieveilingen organiseert. Deze inschrijving is altijd vrijblijvend, je zit nergens aan vast. Soms zijn er voorwaarden om je in te kunnen schrijven als deelnemer, zoals een lidmaatschap of een maximaal verbruik per jaar van elektra en/of gas.

Zodra er genoeg deelnemers zijn, wordt er een veiling georganiseerd voor energieleveranciers. Daarna kan jij via het collectief het bod accepteren en een contract afsluiten voor gas en/of elektriciteit. Mits er natuurlijk energieleveranciers meedoen en zij in een veiling een winnend bod uitbrengen. 

Om je in te schrijven voor een energiecollectief, moet je persoonlijke gegevens delen met de organisatie van de energieveiling. Ook deel je gegevens over jouw energieverbruik. Zo kan de organisatie van de energieveiling het gemiddelde verbruik van de deelnemers doorgeven aan de leveranciers. Zij baseren daar hun bieding op. De organisatie vergelijkt deze biedingen met de actuele energieprijzen.  


Energiecollectieven kiezen zelf of ze het aanspreekpunt zijn voor de consument of dat consumenten rechtstreeks contact moeten opnemen met de energieleverancier. Is dit laatste het geval? Vergeet dan niet te checken of de klantenservice van deze energieleverancier goed beoordeeld wordt. 

Let op: als je gaat verhuizen, is een energiecollectief niet altijd de beste optie. Dit komt doordat organisaties niet weten wanneer er genoeg deelnemers zijn om een energieveiling te organiseren. Het is verstandig zelf een energiecontract af te sluiten, zodat je zeker weet dat deze ingaat als jij je nieuwe woning betrekt. Je kunt je natuurlijk wel inschrijven voor een energiecollectief, zodat je later kunt overstappen.  

Het is verstandig zelf een energiecontract af te sluiten, zodat je zeker weet dat deze ingaat als jij je nieuwe woning betrekt. Je kunt je natuurlijk wel inschrijven voor een energiecollectief, zodat je later kunt overstappen. 

Energiecontract afsluiten na de energieveiling 

Heb je deelgenomen aan een energiecollectief? Dan ontvang je na de veiling een persoonlijk aanbod. Dit aanbod is gebaseerd op het winnende bod én de gegevens die jij hebt doorgegeven over jouw energieverbruik. Zo zie je meteen wat de verwachte energiekosten zijn voor jou en wat je daarmee bespaart op je huidige energiekosten. Je zit nog steeds nergens aan vast. Heb je besloten om het contract af te sluiten? Dan accepteer je het aanbod.  

Soms kun je ook gebruik maken van het aanbod als je niet het deelgenomen aan de energieveiling. Het aanbod wordt dan ook voor anderen beschikbaar gesteld.  

Overstappen en huidige energiecontract beëindigen  

Als je het aanbod van het energiecollectief accepteert, dan zegt de nieuwe energieleverancier je huidige contract op. Dit hoef je dus niet zelf te doen. Het kan zijn dat je een opzegvergoeding moet betalen. Dit hangt af van het soort contract dat je hebt.

Heb je een contract voor onbepaalde tijd? Dan heb je een opzegtermijn van 30 dagen. Je betaalt dan geen opzegvergoeding. Heb je een energiecontract afgesloten voor een bepaalde periode, bijvoorbeeld één of drie jaar? Dan kun je alleen overstappen zonder opzegvergoeding als de looptijd van je contract bijna is verstreken. Doe je dit eerder, dan loopt de energieleverancier inkomsten mis. Eigenlijk betaal je dus een soort boete.  

Voor 1 juni 2023 betaalde je een opzegvergoeding van € 50,- bij een contract met enkel gas of stroom. Had je energiecontract voor gas én elektriciteit? Dan betaalde je een opzegvergoeding van € 100,-. Sinds 1 juni 2023 gelden er nieuwe regels voor het vroegtijdig opzeggen van je energiecontract. Je betaalt geen vaste opzegvergoeding meer, maar een bedrag op basis van je geschatte (resterende) verbruik en inkoopprijsverschil. Het kan zijn dat je nog steeds maar een paar tientjes betaalt, maar de opzegvergoeding kan ook veel meer zijn.
Controleer dus of het totale bedrag dat je bespaart hoger is dan de opzegvergoeding. Zo weet je zeker dat overstappen naar een nieuwe energieleverancier de voordeligste keuze is.  

Voor- en nadelen van een energiecollectief 

Een energiecollectief heeft zowel voor- als nadelen. De voordelen van een energiecollectief: 

• Je kunt een energiecontract afsluiten tegen een lage prijs. 
• Je hoeft weinig moeite te doen. Er wordt geboden op een veiling en jij krijgt vervolgens een aanbod. Je hoeft zelf dus niets uit te zoeken. 
• Het overstappen naar je nieuwe energieleverancier wordt voor je geregeld.  

Naast voordelen, kan een energiecollectief ook nadelen hebben: 

• Het model lijkt niet meer te werken: er doen geen leveranciers meer mee, er komt geen goed aanbod. 
• Het winnende bod hoeft dus niet voordeliger te zijn voor iedereen en kan duurder zijn dan je huidige energiecontract. 
• Aan een energieveiling doen niet alle leveranciers mee. De meeste doen zelfs niet mee. 
• De leveranciers die wel meedoen aan de energieveiling bieden niet altijd al hun producten aan. 
• Bij een energieveiling is de prijs leidend. Er wordt wel, maar minder gekeken naar bijvoorbeeld service of andere voorwaarden van de energieleverancier. 
• Energiecollectieven kiezen zelf of ze het aanspreekpunt zijn voor de consument of dat consumenten rechtstreeks contact moeten opnemen met de energieleverancier.  

Energieleveranciers vergelijken  

Wil je zeker weten dat het aanbod wat je hebt gekregen via het energiecollectief voor jou de beste keuze is of wil je toch een ander contract afsluiten? Vergelijk verschillende energieleveranciers met elkaar via Pricewise. Dat kan op basis van prijs, maar ook op bijvoorbeeld service, voorwaarden of duurzaamheid. Zo weet je zeker dat je het contract kiest dat het beste bij jou past. Maar let op, op=op.