XS4ALL verdwijnt: van hackers in de Bijlmer tot internetpioniers

Het is mei 1993. Een paar hackers starten vanuit een flat in de Amsterdamse Bijlmer een internetprovider. Twee computers in een kast. Hier en daar lege bakjes afhaalchinees. Meer is het niet. Nederland kan ineens vrij surfen op het World Wide Web. XS4ALL noemen ze hun bedrijf. Want toegang was ineens voor iedereen. Die eerste avond halen de hackers hun jaardoel. Vijfhonderd abonnees schrijven zich in. In de vijfentwintig jaar die volgen, zetten ze zich in voor vrijheid van meningsuiting, privacy en veiligheid. Nu is er nieuws. XS4ALL verdwijnt in het groene goed van KPN. We loodsen je door de opmerkelijke geschiedenis van deze gele pioniersprovider.

Oh, internetnostalgie

Tuuuuut-tuut-tuut-tuut-tuut-tuut-prrrrrr-piew-wiew-wiew-tuuuuut-tuuuuuut-tuuuuuut. Dit is toch wel het meest bekende geluid uit de jaren 90. Vanaf de tweede helft van dit decennia bellen we massaal in via het modem. Het zijn de dagen dat Google bij een enkeling bekend is. Je zoekvriendin heet namelijk Ilse. Het zijn de gloriedagen van Kazaa, MSN, The Pirate Bay en Napster. E-mailadressen hebben extensies als @hetnet.nl, @xs4all.nl en @planet.nl. Startpagina viert hoogtij. De telefoonrekening is torenhoog. De lijn urenlang bezet. Het is ook de tijd van XS4ALL-oprichters Rop Gonggrijp en Felipe Rodriquez. Gonggrijp en Rodriguez zijn in die tijd actief in de hackersscene. Netwerken worden gekraakt. Zo ook dat van de Universiteit van Amsterdam. Hierdoor hebben ze toegang tot internet. Als ze betrapt worden, ontstaat het idee een eigen provider op te richten. XS4ALL. De naam verraadt de missie. Het internet is vanaf nu voor iedereen.

Hackers will be hackers

In de beginjaren belonen Gonggrijp en Rodriguez andere hackers als deze door het netwerk van XS4ALL weten te breken. Een goedkope manier om de beveiliging te checken. De beloning? Zes maanden gratis internet. De twee zijn daarnaast idealisten. Ze hekelen iedere vorm van censuur. Zo wordt in 1996 tijdens de Joegoslavische oorlog het radiostation B92 uit de lucht gehaald. Via een aparte stream zorgt XS4ALL ervoor dat de zender alsnog te beluisteren is.

Scientology vs. XS4all

Dan de Scientology-zaak (1996-2005). De omstreden kerk van voormalig sciencefictionschrijver L. Ron Hubbard klaagt de Nederlandse publiciste Karin Spaink en XS4ALL aan voor schending van auteursrecht. Spaink plaatst in 1995 documenten van de kerk op haar website. Die is daar niet blij mee. De website draait op de server van XS4ALL en de provider wordt daardoor eveneens verantwoordelijk gehouden voor publicatie. Het is een botsing tussen het recht op de vrijheid van meningsuiting en het auteursrecht. Een belangrijke rechtszaak over de rol van journalistiek en de persvrijheid. Na jarenlang procederen, oordeelt het hof dat het recht op informatievrijheid zwaarder weegt dan het auteursrecht van Scientology. Ook XS4ALL, dat “slechts technische faciliteiten verschaft om openbaarmaking van gegevens van anderen mogelijk te maken”, wordt geen schending van auteursrecht aangerekend.

Handje drukken om The Pirate Bay

In 2010 zit XS4ALL opnieuw op het beklaagdenbankje. Stichting BREIN spant een rechtszaak aan tegen Ziggo en later ook tegen XS4ALL. Via de providers is de illegale downloadsite The Pirate Bay (TPB) te bezoeken. BREIN bewaakt het auteursrecht van onder andere muzikanten en filmmakers en eist dat TPB geblokkeerd wordt. In eerste instantie wint de stichting. De providers gaan in hoger beroep en dit keer trekken zij aan het langste eind. De site gaat weer de lucht in. Maar het touwtrekken gaat door. De Hoge Raad – het hoogste rechtsorgaan van Nederland – oordeelt in 2018 dat de zaak opnieuw moet worden beoordeeld. In afwachting van de uitspraak dient TPB tot die tijd geblokkeerd te blijven. XS4ALL zegt zelf tegen illegaal downloaden te zijn, maar blokkeren lost volgens de voormalig hackers niets op. Internetters zouden uitwijken naar andere sites en het downloaden gaat gewoon door. Het zou daarentegen wél de vrijheid van informatie belemmeren. Want blokkeer je een IP-adres? Dan blokkeer je mogelijk meerdere – onschuldige – websites, die onder datzelfde adres hangen.

Overname KPN: XS4ALL verdwijnt

Vijf jaar na de vliegende start in de Bijlmer kiezen de anarchisten toch voor het grote geld. In 1998 neemt KPN voor 120 miljoen gulden (55 miljoen euro) XS4ALL over. Personeel en achterban eisen tekst en uitleg. De corporate cultuur van KPN past niet bij die eigenzinnige van XS4ALL. Gonggrijp en Rodriguez verdedigen zich door het belang van investeren in technologie en nieuwe technieken te benadrukken. XS4ALL behoudt die jaren daarna zijn eigen naam en karakter. Tot nu. KPN kondigde begin januari aan te stoppen met XS4ALL, Telfort en Yes Telecom. De petitie ‘XS4ALL moet blijven’ leverde daarop als reactie in korte tijd 50.000 stemmen op. KPN-topman Maximo Ibarra benadrukt dat KPN het afgelopen jaar als beste provider is uitgeroepen door de Consumentenbond. Daarnaast herhaalt hij dat de 240.000 XS4ALL-klanten dezelfde service en diensten blijven genieten als nu. Alleen dan in een groen jasje. In plaats van in dat beroemde gele.

Zit jij nog goed bij je internetprovider? Dit zijn onze beste deals!

Bron: de Volkskrant, XS4ALL, Emerce