Toename internetfraude: kun je je verzekeren?

Fraudeurs lijken optimaal gebruik te maken van de stijging van winkelen via het internet in Nederland. Zo zag de politie in 2020 een verdubbeling van het aantal meldingen van internetfraude via webwinkels in vergelijking met eerdere jaren. De meeste winkels zijn nog steeds gesloten en dus kopen consumenten massaal producten online. Maar liefst 42% van de Nederlanders geeft aan meer online te shoppen tijdens corona. Dit blijkt uit cijfers van Ipsos. Ook veilingsites als Marktplaats hebben te maken met topdrukte. Het gevolg is een stijging van het aantal potentiële slachtoffers van internetfraudeurs. Wat zijn momenteel veelgebruikte manieren van oplichting bij online aan- en verkopen? En is het voor slachtoffers mogelijk om bijvoorbeeld via de verzekering geld terug te claimen? Wij zochten het uit.

Online handelsplaatsen en phishing-websites

Fraudeurs gebruiken tijdens corona meerdere online platformen om mensen op te lichten. Zo worden via online handelsplaatsen producten kapot, vervalst of helemaal niet opgestuurd nadat een koper zijn of haar geld heeft overgemaakt. Dit gebeurt onder andere via sites zoals Marktplaats, eBay en Speurders. Daarnaast maken fraudeurs steeds meer gebruik van frauduleuze webwinkels, ook wel phishing-websites of nepshops genoemd. Dit zijn websites die bedoeld zijn om bijvoorbeeld bankrekeningwachtwoorden van nietsvermoedende mensen te ontfutselen. Schaarse goederen, zoals mondkapjes en handgel, worden op deze websites aangeboden. Om deze goederen aan te schaffen moeten de consumenten hun gegevens invoeren. De Autoriteit Persoonsgegevens laat weten dat het aantal hacks, gericht op het buitmaken van persoonsgegevens voor identiteitsfraude en phishingaanvallen, in 2020 met 30% is gestegen ten opzichte van 2019.

De Tikkie-truc via WhatsApp

Fraude via online handelsplatformen kan ook makkelijk overgaan in andere platformen. Zo kan de koper vragen naar het telefoonnummer van de verkoper om hem of haar een WhatsAppbericht te kunnen sturen. De koper zegt bijvoorbeeld in het verleden een slechte ervaring met het handelsplatform te hebben gehad en dat hij daarom een bevestiging wil dat de verkoper te vertrouwen is. Vervolgens vraagt de cybercrimineel het slachtoffer om via de Tikkie-app één cent over te maken. Dit is zogenaamd bedoeld om de bankgegevens te controleren. In werkelijkheid komt het slachtoffer op een namaak Tikkie-pagina terecht, waarmee de dader aan de bank-inloggegevens probeert te komen. Dit wordt de Tikkie-truc genoemd. In het gehele jaar 2019 kwamen er bij de Fraudehelpdesk 2.663 meldingen binnen van fraude via WhatsApp. In april en mei 2020, twee maanden ten tijde van de coronacrisis, waren dit er al meer dan 3.000.

Aangifte doen en verzekeringen

Sinds kort delen Nederlandse banken de naam en adresgegevens van oplichters met de slachtoffers als zij hierom vragen. Het slachtoffer moet dan wel eerst aangifte hebben gedaan. Dit kan bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting van de politie. Wanneer het Openbaar Ministerie besluit de verdachte te vervolgen, kan het slachtoffer zich aansluiten bij de aanklacht. Op die manier krijgt hij of zij mogelijk het kwijtgeraakte geld terug. Daarnaast is het mogelijk om een beroep te doen op de rechtsbijstandverzekering. Met deze verzekering worden de kosten voor het inroepen van juridische hulp gedekt. En soms helpt de verzekeraar ook bij het verhalen van de schade. Let op: bij oplichting onder de € 100,- geldt vaak geen rechtsbijstandvergoeding. Verder zijn er steeds meer verzekeringen die de kosten van hulpverlening en schade als gevolg van cybercriminaliteit vergoeden. Ook zijn er verzekeraars die hun aansprakelijkheids– en inboedelverzekering hebben uitgebreid met een cyberdekking.