10 jaar vrije energiemarkt: het resultaat

Elektriciteit Op 1 juli 2014 is het precies tien jaar geleden dat de energiemarkt in Nederland werd vrijgegeven. De grote spelers van toen zijn vandaag nog steeds marktleider, maar hebben aanzienlijk marktaandeel moeten prijsgeven.

Door de opkomst van nieuwe spelers en energievergelijkingssites is de concurrentie stevig toegenomen. Ruim 40% van de Nederlandse huishoudens is in de afgelopen jaren minstens één keer overgestapt naar een andere leverancier, om te profiteren van een actietarief. Dit blijkt uit de Energie Vergelijkings Monitor van Pricewise, een grootschalig database onderzoek uitgevoerd onder 600.000 Nederlanders die in het eerste half jaar van 2014 hun energiecontract vergeleken.

De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek:

•   Succesvolle nieuwkomers veroveren snel marktaandeel.
•   Zeeuwen zijn het trouwst, Noord-Hollanders het minst.
•   Vergelijkingssites maken de energiemarkt transparanter en zorgen voor meer concurrentie.
•   Energietarieven stijgen, maar overstappers betalen minder.

Van 6 naar ruim 30 energieleveranciers: nieuwkomers veroveren marktaandeel
Tot 2004 had de consument niets te kiezen. Op basis van postcode werd bepaald welk nutsbedrijf je gas en elektriciteit leverde: Eneco, Essent, Nuon, Delta of de voorlopers van E.ON en Electrabel. Noord-Hollanders zaten bij Nuon, Noord-Brabanders praktisch allemaal bij Essent. Die tijden zijn veranderd: vandaag kunnen Nederlanders kiezen uit ruim dertig energieleveranciers.

Nieuwkomers als de Nederlandse Energie Maatschappij, maar ook Budget Energie maakten een flinke groei door en zijn inmiddels gevestigde namen. Traditionele leveranciers hebben nieuwe merken in de markt gezet of overgenomen, om hun eigen marktaandeel te consolideren en concurrentie het hoofd te bieden. Zo introduceerde Essent in 2004 prijsvechter Energiedirect.nl. Eneco nam in 2007 een belang van 30% in nieuwkomer Greenchoice. Het tot 2011 zelfstandige Oxxio werd overgenomen door Eneco.

Zeeuwen zijn het trouwst, Noord-Hollanders het minst

Traditionele energieleveranciers hebben structureel marktaandeel ingeleverd. Als wordt ingezoomd op de huishoudens die online hun energieleverancier vergelijken, dan zien we dat marktaandelen nog sterker fluctueren. Onder de 600.000 vergelijkers die Prisewise onderzocht verloor Nuon, voorheen Nederlands grootste nutsbedrijf, haar nummer 1 positie aan Essent. Tegelijkertijd zagen Essent en Eneco hun marktaandelen voor energie dalen. Grootste winnaar onder vergelijkers is nieuwkomer Energiedirect, gevolgd door de Nederlandse Energie Maatschappij.

Toch zijn traditionele leveranciers nog altijd de grootsten in hun thuisprovincies. In provincies waar zij eerder niet actief waren, laten ze een bescheiden groei zien. Zeeuwen blijken de meest trouwe energieklanten. Ook onder vergelijkers kan Delta in Zeeland nog altijd rekenen op een marktaandeel van 57%. Noord-Hollanders blijken het minst gebonden aan hun energieleverancier. Onder de Noord-Hollandse huishoudens die hun energieleverancier vergeleken in het laatste halfjaar verloor Nuon in de afgelopen tien jaar meer dan de helft van haar marktaandeel.

Vergelijkingswebsites maken de energiemarkt transparanter

Door vergelijkingssites als pricewise.nl en Energieprijzenvergelijken.com is de concurrentie op de energiemarkt toegenomen. Samen met de nog altijd opkomende energiecollectieven hebben vergelijkingssites gezorgd voor een grotere transparantie op de Nederlandse energiemarkt. Vergelijken en overstappen zijn voor elke consument gemakkelijk geworden. Steeds meer huishoudens stappen daardoor jaarlijks over. Pricewise zag het aantal overstappers in de afgelopen drie jaar verzesvoudigen.

Actietarieven, iPads, barbecues en betere service

De toegenomen concurrentie en transparantie hebben de energieklant veel gebracht wat betreft prijs, service en keuzemogelijkheden. Zo bieden energieleveranciers in de slag om de overstapper actietarieven aan, welkomstpremies en gadgets als iPads en barbecues. Bovendien is de service van energieleveranciers verbeterd: vooral de administratie, facturatie en klantenservice. Een overstap verloopt tegenwoordig nagenoeg vlekkeloos. En kon de consument in 2004 kiezen uit één á twee contracten bij zes leveranciers, in 2014 heeft hij de keuze uit ruim dertig energieleveranciers, met samen meer dan 200 energiecontracten. Er kan gekozen worden tussen contracten met een looptijd van een, drie of vijf jaar, met vaste of variabele energietarieven en met grijze, lichtgroene of donkergroene energie.

Energietarieven stijgen, maar overstappers betalen minder

Wie nog nooit is overgestapt, is de afgelopen tien jaar meer voor gas en stroom gaan betalen. Bedroeg de energierekening voor een gemiddeld huishouden in 2004 nog € 1.400,-, tien jaar later ligt dat bedrag op € 1.750,-. Belastingen (zo’n 35% van de energierekening), netwerkkosten en de hogere olieprijs dragen bij aan die stijging. Toch kon de consument aanzienlijk op zijn energiekosten besparen door regelmatig over te stappen naar voordelige contractaanbiedingen. Consumenten die de afgelopen drie jaar elk jaar overstapten, betaalden gemiddeld bijna € 1.150,- minder dan de consument die zijn standaardcontract aanhield. Welkomstpremies, vastrecht en leveringstarieven maken een steeds groter verschil.

Een vooruitblik op de komende 10 jaar

Hans de Kok, directeur van Pricewise, verwacht een verdere toename van het aantal overstappers en toetreding van nieuwe leveranciers. Tegelijkertijd voorspelt De Kok meer aandacht voor het behoud van klanten. Daarnaast verwacht hij dat er meer contractsoorten en complexere tarieven op de markt zullen komen. ‘Dat betekent dat de klant zich nog beter moet oriënteren. De concurrentiestrijd in de energiemarkt zal onverminderd toenemen. Zowel op landelijk als op regionaal niveau. En daar profiteert de consument weer van. Mits hij wakker is en kritisch blijft vergelijken.’

Ga naar het NOS nieuwsbericht

Bronnen: Pricewise, ACM, CBS.

vergelijkersmarkt-energieleveranciers-per-provincie