Spiraaltje | Alles over het plaatsen van spiraaltje en de kosten

Anticonceptie, ruim 74% van de jongeren onder de 25 jaar maakt er gebruik van. Anticonceptie zijn voorbehoedsmiddelen om een zwangerschap te voorkomen. Hierbij is de anticonceptiepil al jaren het meest gebruikte voorbehoedsmiddel. Echter, de afgelopen jaren is er een verschuiving te zien waarbij steeds minder vrouwen voor de anticonceptiepil kiezen en het spiraaltje een gestage opmars maakt. Maar hoe werkt nu eigenlijk zo’n spiraaltje én ook niet onbelangrijk, hoeveel kost een spiraaltje?

Wat is een spiraaltje?	Plaatsing spiraaltje
Soorten spiraaltjes	Controle na plaatsing
Werking spiraaltje	Voordelen spiraaltje
Voor wie geschikt?	Nadelen spiraaltje
Vooronderzoek	Kosten spiraaltje
Wie plaatst het spiraaltje?	Vergoeding van verzekering?

Wat is een spiraaltje?

Het spiraaltje is een voorbehoedsmiddel om zwangerschap te voorkomen. In medische termen wordt het spiraaltje ook wel Intra-Uterine Device (IUD) genoemd. Dit betekent letterlijk ‘voorwerp in de baarmoeder’. Een spiraaltje is een klein ankertje dat in de baarmoeder van de vrouw wordt geplaatst. Middels twee draadjes, die uit de baarmoedermond hangen, kan het spiraaltje op een later moment worden verwijderd. Na het verwijderen van het spiraaltje keert de vruchtbaarheid van een vrouw direct terug. Het spiraaltje wordt gezien als een zeer betrouwbaar voorbehoedsmiddel.

Welke soorten spiraaltjes zijn er?

Er zijn in de afgelopen jaren meerdere soorten spiraaltjes op de markt verschenen. Hierbij werd telkens een poging gedaan om de spiraaltjes die al bestonden te verbeteren. Momenteel zijn er twee veelgebruikte soorten spiraaltjes, namelijk het koper- en hormoonspiraaltje. In sommige uitzonderingsgevallen, bijvoorbeeld wanneer een vrouw bijwerkingen heeft van een koper- of hormoonspiraaltje, wordt een inerte spiraaltje geplaatst.

Hoe werkt een spiraaltje?

Elk spiraaltje heeft haar eigen werking. Alle spiraaltjes werken voor een periode tussen de 5 en 10 jaar. Het is gebruikelijk het spiraaltje te vervangen na 5 jaar. Hierdoor blijft de werking van het spiraaltje betrouwbaar. Hieronder vertellen we je meer over de werking van de soorten spiraaltjes.

Koperspiraaltje

Het koperspiraaltje is een anticonceptiemiddel zonder hormonen. Een koperspiraaltje heeft een T- of aanverwante vorm met een kunststof kern en is omwikkeld met koperdraad of koperen ringen. Dit spiraaltje heeft een gemiddelde lengte van 30 millimeter en een koperoppervlak van 325mm2. Het koper zorgt ervoor dat de zaadcellen van een man, die in de baarmoeder komen, inactief worden gemaakt. Daarnaast wordt het baarmoederslijmvlies ongeschikt voor een eventuele innesteling van een bevruchte eicel.

Het koperspiraal blijft 5 tot 10 jaar werkzaam. Dit is afhankelijk van het type koperspiraaltje. De betrouwbaarheid van een koperspiraaltje is hoog. Het aantal ongewenste zwangerschappen ligt op ongeveer 1%.

Hormoonspiraaltje

Net als het koperspiraaltje is het hormoonspiraaltje is T-vormig ankertje dat in de baarmoeder wordt geplaatst. Het hormoonspiraaltje heeft in de kern een hormoonreservoir dat een kleine hoeveelheid hormonen afgeeft. Dit betreft het hormoon progestageen. Het hormoon komt zeer geleidelijk vrij, wat ervoor zorgt dat het baarmoederslijmvlies ongeschikt wordt voor innesteling van een eventueel bevruchte eicel. Daarnaast zorgt het voor een taaiere slijmprop in de baarmoederhals, waardoor zaadcellen minder snel de baarmoedermond doorkomen.

Het hormoonspiraaltje kan voor een periode van 5 jaar in de baarmoeder blijven zitten. De betrouwbaarheid van het hormoonspiraaltje is erg hoog. Het aantal ongewenste zwangerschappen ligt op ongeveer 0,1%.

Inerte spiralen

Dit type spiraaltje wordt niet veel gebruikt. Alleen in uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld bij overgevoeligheid voor het hormoon progestageen of koper, wordt dit spiraaltje geplaatst. De inerte spiraaltje bestaat uit soepele kunststof. De werking van het inerte spiraaltje is het creëren van een mechanische irritatie van het baarmoederslijmvlies. Hierdoor ontstaan er lichte ontstekingsreacties. Des te groter deze ontstekingsreacties zijn, des te hoger is het preventieve effect, namelijk het voorkomen van een zwangerschap.

Wie kan een spiraaltje gebruiken?

In principe kan iedere vrouw een spiraaltje laten plaatsen. Wel is het afhankelijk van persoonlijke situaties of het spiraaltje het meest geschikte voorbehoedsmiddel is. Zo is het koperspiraaltje minder geschikt voor vrouwen met een hevige menstruatie, aangezien een van de bijwerkingen van een koperspiraal een (tijdelijk) hevigere menstruatie is. Na een periode van zo’n drie maanden na de plaatsing van het spiraal is de menstruatie weer normaal. Een koperspiraal zorgt niet vermindering van bloeding, en is daarom in het geval van bloedingsproblematiek wel af te raden. Een hormoonspiraaltje is voor deze vrouwen een geschikter anticonceptiemiddel.

Daarnaast is een hormoonspiraal niet geschikt voor vrouwen met een leverziekte of een bepaalde vorm van borstkanker. Mocht je onder behandeling zijn voor trombose, dan wordt een hormoonspiraaltje ook sterk afgeraden. Andere redenen waardoor zowel een koper- als hormoonspiraaltje niet geschikt kan zijn of niet mag worden ingebracht zijn:

Zwangerschap
Infectie van de baarmoeder
Infectie van de eileiders of eierstokken
Afwijkende afscheiding
Veel bloedverlies, met onbekende oorzaak
Operatieve behandelingen aan de baarmoeder(hals), bijvoorbeeld ter behandeling van baarmoederhalskanker
Afwijkingen aan de baarmoeder of baarmoedermond
Een of meerdere vleesbomen in de baarmoederwand
SOA

Vooronderzoek voor het plaatsen van een spiraaltje

Een spiraaltje kan door de huisarts of gynaecologe geplaatst worden. Voorafgaand aan de plaatsing wordt een inwendig onderzoek gedaan. Dit wordt gedaan om de ligging van de baarmoeder te controleren en te bepalen. En om de diepte van de baarmoeder meten.

Ook is het zeer belangrijk dat de vrouw geen SOA met zich meedraagt. Bepaalde SOA’s, zoals Chlamydia kunnen worden meegedragen zonder dat iemand er weet van heeft. Indien een spiraaltje wordt geplaatst terwijl de vrouw een SOA heeft, kan dit voor ernstige ontstekingen zorgen. Of zelfs voor onvruchtbaarheid. Door een SOA test uit te voeren, kunnen deze gevolgen worden uitgesloten.

Wie plaatst het spiraaltje?

Een spiraaltje kun je niet zelf plaatsen. Hiervoor is een huisarts of gynaecologe nodig. Ook voor het inwendige onderzoek. Veel huisartsen kunnen een spiraaltje plaatsen, waarbij de vrouw alleen langs de apotheek hoeft te gaan om het recept (het spiraaltje) op te halen. Tijdens een vervolgconsult kan het spiraaltje worden geplaatst door de huisarts. Daarnaast is de huisarts altijd het eerste aanspreekpunt wanneer er de wens is om een spiraaltje te laten plaatsen. De huisarts kan informatie verstrekken en een eventuele doorverwijzing geven naar een gynaecologe.

Indien je het een prettiger idee vindt dat iemand veel ervaring heeft met het plaatsen van spiraaltjes, dan wordt er aangeraden naar een gynaecologe te gaan. Dit geeft wel een duurder kostenplaatje, aangezien de kosten van de gynaecologe verrekend worden met het openstaande eigen risico.

Hoe wordt het spiraaltje geplaatst?

Het spiraaltje wordt meestal ingebracht tijdens of vlak na de menstruatieperiode. Tijdens deze dagen is de baarmoederhals soepeler, waardoor de inbreng van het spiraaltje makkelijker gaat. Voordat het spiraaltje wordt geplaatst, wordt er geadviseerd een pijnstiller in te nemen. Bijvoorbeeld paracetamol of ibuprofen. Dit kan ervoor zorgen dat de eventuele krampen tijdens het plaatsen worden verminderd. In sommige gevallen wordt de baarmoederhals plaatselijk verdoofd.

Voor het inbrengen van het spiraaltje krijgt de vrouw een speculum (de welbekende eendenbek) ingebracht, waarna de huisarts of gynaecologe het spiraaltje inbrengt. Het spiraaltje wordt ingebracht via een dun hulsje, dat naar binnen wordt geschoven. Het hulsje wordt vervolgens weer uit de vagina gehaald, waarna het spiraaltje achterblijft. De draadjes, die aan het spiraaltje vast zitten, worden op maat geknipt.

Controle na het plaatsen van een spiraaltje

Er wordt altijd een controle uitgevoerd na het plaatsen van een spiraaltje. Dit is om er zeker van te zijn dat het spiraaltje juist zit en blijft zitten. Deze controle wordt na een periode van 6 weken gedaan door de huisarts of gynaecologe.