Keuzevrijheid, keuzemogelijkheid en keuzestress

Mocht ons kabinet binnenkort ten val komen – en op de sociale media wordt hierover vrolijk op los gespeculeerd – dan is de oorzaak terug te voeren op twee woorden: vrije artsenkeuze.

Je kunt het onderwerp nauwelijks gemist hebben. Net voor het kerstreces zeiden drie PvdA-senatoren “nee” tegen het wetsvoorstel van minister Edith Schippers van VWS om artikel 13 van de Zorgverzekeringswet aan te passen. Die aanpassing komt kort gezegd op het volgende neer. De zorgverzekeraar sluit voor zijn verzekerden contracten met zorgaanbieders. Hij moet ervoor zorgen dat voor alle soorten zorg voldoende aanbod beschikbaar is voor je, maar hij hoeft hiervoor niet álle aanbieders binnen iedere medische discipline te contracteren. Wil jij nu als patiënt naar een aanbieder die jouw zorgverzekeraar niet gecontracteerd heeft, dan moet je zorgverzekeraar toch het grootste deel (pakweg zeventig procent) van de rekening betalen.

De aanpassing van artikel 13 houdt in dat de zorgverzekeraar dit niet meer hoeft. Je moet dan dus veel beter gaan nadenken over de vraag welke behandelaar je kiest. Kies je er een die binnen je dekking valt, dan wordt je behandeling vergoed. Kies je een andere behandelaar, dan betaal je de rekening volledig zelf.

Hoeveel keuzevrijheid wil je hebben?

Het is begrijpelijk als je eerste reactie hierop een verontwaardigd: “Maar dat wil ik niet” is, omdat je zelf wilt uitmaken naar welke arts je gaat. Waarschijnlijk heb je dan een restitutiepolis gekozen, omdat je daarmee de meeste keuzevrijheid hebt. Maar denk even een stapje verder: hoeveel keuzevrijheid wil je precies hebben?

Een voorbeeld om uit te leggen wat ik bedoel. Stel, ik heb een orthopedische ingreep nodig. Omdat ik in Amsterdam woon, heb ik daarvoor de keuze uit zes ziekenhuizen met een maatschap orthopedie. Die maatschap telt in het OLVG elf orthopedisch chirurgen, in het Lucas Andreas ziekenhuis vier, in het BovenIJ Ziekenhuis ook vier, in het Slotervaartziekenhuis vijf, in het AMC acht en in VUmc ook weer acht. In totaal veertig dus. Het duizelt mij al als ik eraan denk. Hoe moet ik kiezen uit veertig behandelaars? Ken ik hen allemaal? Moet ik – met mijn door ziekte of een ongeluk krakkemikkige bewegingsapparaat – bij alle veertig langs om mijn keuze te bepalen? En op basis waarvan maak ik die keuze dan? De kracht van de handdruk, de oogopslag, de belofte “Ik zal mijn uiterste best voor u doen”?

Nee natuurlijk, ik hou mijzelf voor de gek als ik denk dat ik iets heb aan deze vorm van keuzevrijheid. Zoveel vrijheid geeft alleen maar keuzestress. Ik heb er veel meer aan te weten waar de beste behandelaars zitten voor het type orthopedische operatie dat ik nodig heb. Daarmee kan bijvoorbeeld www.zorgkaartnederland.nl mij helpen, maar ook mijn zorgverzekeraar.

Als daar dan de keuze uitkomt voor twee of drie orthopedisch chirurgen, dan is dat precies genoeg. En als mijn zorgverzekeraar zo slim is geweest om die specialisten te contracteren – en die zegt inderdaad op basis van kwaliteit te contracteren – dan zit ik helemaal gebakken. Dan kan ik niet alleen zelf mijn voorkeur bepalen, maar dan kan ik er ook nog op terugkomen als ik na het eerste consult concludeer dat die handdruk of oogopslag me niet bevallen of dat die belofte “Ik zal mijn uiterste best voor u doen” me onecht overkomt. Want een keuzemogelijkheid wil ik natuurlijk wel hebben.

* “Frank van Wijck (1960) is sinds 1988 fulltime actief in de wereld van de Nederlandse gezondheidszorg als journalist, publicist, (hoofd)redacteur, dagvoorzitter, boekauteur en blogger. Hij is sinds 2002 eigenaar van Eva tekstproducties in Amsterdam.”